NGAJEGANG JAGAT
BALI MALARAPAN ANTUK TRI HITA KARANA
Inggih, suksma aturang titiang, majeng ring
pengenter acara antuk galah sane kapaica
ring sikian titiang. Sadurung titiang nglantur matur lugrayang titiang, ngiring
ida dane sareng sami nunas ica majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Malarapan
antuk ngaturang pangastungkara. “Om
swastyastu”
Inggih ida dane sareng sami, sane wangiang titiang
ring galahae sane becik puniki, angayu bagia pisan manah titiange, riantukan
sangkaning asung kerta waranugraha Ida Sang Hyang Widhi,presida titiang matemu
wedana sareng ida dane sami, gumanti ngaturang dharma wacana ring rahinane mangkin.
Mungguing dharma wacana sane jagi aturang titiang, inggih punika : Ngajegang Jagat Bali malarapan antuk Tri
Hita Karana.
Ring tepengane mangkin titiang wantah matetegar
mapikeling ring ida dane, pamekas ring para yowana, mogi mogi napi sane uningayang
titiang wenten pikenoh nyane. Ida dane, yening maosang indik Tri Hita Karana
punika kawangun antuk tigang kruna inggih punika Tri Hita miwah Karana. Tri
mateges tiga, hita mateges bagia , karana mateges sane ngawinang. Artos
sejangkep nyane inggih punika tigang soroh sane ngawinang bagia. Tigang sorohe
punika wantah parhyangan, pawongan, miwah palemahan. Punika patut uratiang
mangda ajeg jagat bali ring genah punika sane presida ngawit sekancan karma.
Ida dane sareng sami sane mangkin titiang jagi metaken; napi mawinan jagat bali
sane alit puniki prasida kaloktah ke dura Negara ? ida dane manawi sampun pawikan,
boya je tios sane ngawinang. Inggih punika sane kapertama indik budaya meyadnya
sane nyihnayang rasa subakti majeng Ida Sang Hyang Widhi majalaran antuk
upacara, sane kaping kalih indik paras paros menyama braya, kabaos ramah tamah
sane ngawinang rasa welas asih ketah kebaos Bali Shanti. Sane kaping tiga indik
keasrian jagat bali sane tan mari nuduk kayun lan ngulangunin. Yening selahang
titiang ring sastra agama hindu, punika maka pah-pahan Tri Hita Karana. Ida
dane yening maosang ngajegang jagat bali malarapan antuk Tri Hita Karana punika
wantah mikukuhin jagat bali malarapan mikukuhin ajaran Tri Hita Karana, napi
mawinan titiang ngaturang indike puniki napi ke Tri Hita Karana sampun nenten
ajeg kemargiang ring bali? Sayuwakti ajahan punika sampun nyusup ring kahuripan
para janane sakewanten akeh pikobet nyane sane ngawinang sayan rered pikayun
para janane jagi ngelimbakang Tri Hita Karana ne puniki. Napi pikobete punika?
Inggih lugrayang titiang ngetah punika. Sane kapertama indik parhyangan.
Parhyangan wantah paiketan sang rumaga brahmana majeng ring Ida Sang Hyang
Widhi Wasa riantukan jagat miwah sedaging nyane punika sami wantah pemargin Ida
Sang Hyang Widhi masrana antuk yadnya. Indike punika mungguh ring Bhagawan Gita
Aji Ayat III Sloka X inggih punika :
(Sahayajnah prajah srishtva puro, vacha prajapatih
anena prasavishya dhvam esha vo, stv ishta kamadhuk)
Sane mapiteges : duk rihin Sang Hyang Prajapati
utawi Sang Hyang Widhi sane ngardi jagate puniki mesrana antuk yadnya. Sane
mangkin sampun sepatutnyane iraga sane meyadnya maka penaur utang majeng ring
Ida Sang Hyang Widhi. Sakewanten yening uratiang ring kahuripan para janane
ring Bali ngenenin indik meyadnya, punika kaanggen wantah masrana antuk banten
sane ageng kemanten. Nika mawinan akeh para janane setata mautsaha mekarya banten
yadiastun majalaran antuk utang, memaling, miwah sane tiosan. Swadarma sane
pinih utama nenten kauratiang becik, riantukan wantah mesrana antuk banten
kemanten kasengguh sampun prasida nyujur Ida Sang Hyang Widhi. Ida dane boya je
mesrana antuk banten kemanten iraga prasida ngaturang bhakti, sakewanten mangda
presida kadulurin antuk parilaksana sane patut manut ring sastra agama punika
taler kadulurin antuk manah sane lascarya minakadi setata mapitulung ring anake
tiwas, maka dadosan preti sentana putra sane suputra miwah sane lianan. Yening
sampun presida melaksana kadi asapunika pacang presida nyujur Ida Sang Hyang
Widhi.
Inggih,
ida dane sareng sami sane wangiang titiang, lanturang titiang sane kaping kalih
indik pawongan. Pawongan wantah paiketan kramane paras paros majeng ring
semeton karma sane tiosan kekawitin antuk Tat Twam Asi. Ring jagate sekadi
mangkin ngenenin indik menyama braya sampun sayan rered turmaning parilaksana
sane nulurin dewek pedidi nike sane kawangge. Ring jagate sekadi mangkin akeh
anake maparilaksana nenten ngeratiang anake tiosan minakadi korupsi,kolusi,
nepotisme sane sayan nincap, sios malih mamati-mati jadma tanpa itungan sekadi
wicara sane wenten ring Klungkung, inggih punika wenten jadma sane lascarya
maparilaksana mutilasi utawi mukang-mukang jadma siosan, bilih-bilih jadma
punika nenten sios wantah gelan ipun. Wenter taler merebat sareng pasemetonan, sangkaning
megarang tanah,megarang waris, miwah megarang setra. Punika sami riantukan
paiketan para janane jagi nelebang indik pawongan kantun ka kutang. Sepatut
nyane yening dados jadma, dharmane sane kamargiang mangda madue kawigunan ring
jagate, sekadi sane mungguh ring Sarassamuscaya Sloka XVI inggih punika :
(Kadi karma sang hyang Aditya, an wijil, humilangken
petengning rat, mangkana tikang wwang mulahakening dharma, an hilangaken
salwiring papa.)
Sane mapiteges sekadi pamargin Sang Hyang Surya
ngawit medal ngicalang teked jagate, kadi asapunika anake sane setata
ngelaksanayang dharma pacang presida ngicalang sekancan pikeling yening sampun
presida iraga kadi asapunika janten paiketan pasemetonan iraga setata becik.
Inggih, ida dane lugrayang titiang jagi ngaturang
sane kaping tiga indik palemahan. Palemahan punika wantah paiketan kramane majeng
ring wewidangannyane. Jagat miwah sedaging nyane punika sami wantah kekardinin
olih Ida Sang Hyang Widhi riantukan ida polih gelar utpeti, stiti, miwah
praline jagate puniki. Tan bina sekadi lembu sane setata ngamedalang empehan
sane ten pegat-pegat kaperes olih kramane tur kabukti. Wantah kadi asapunika jagate sane setata mapaica panugrahan
minakadi ajengan utawi pangan sane melakar antuk pantun, umah utawi papan sane
melakar antuk taru, penganggen titinge mangkin punika taler pengangge ida dane
sareng sami sane melakar antuk kapas. Indayang je kayunne mangkin manawita sami
daging gumi inucap kaicalang janten: i manusa, beburon, entik-entikan pacang
pateh. Nike mawinan sampunang ngawag-ngawag nerbak alas, nube ulam, ngentungang
luhu sane mawiguna sane presida
ngranayang sungkan. Ngiring iraga nulad pemargin Sang Pandawa sane mungguh ring
cerita Mahabrata sampun napi utsaha ida kesarengin olih Drupadi ring kalaning
jagat astina kepah dados kalih ida sang Pandawa ngemolihang genah sane panes
ngentak sakewanten prasida kawangun jagat Indra Prasta sane becik tur
ngulangunin. Punika sangkaning utsaha ida sareng sami. Sane mangkin ngiring
iraga sane mautsaha yening nenten iraga sire malih?. Yening baosang abot sing
ngerti abot, sakewanten yening sampun kadulurin antuk manah lascarya janten
prasida kamargiang.
Inggih
ida dane sareng sami yening cutetang titiang daging dharma wacana I wawu inggih
punika Tri Hita Karana patut limbakang, kakukuhang mangda jagat miwah sedaging
nyane presida nemu bagia genah linggah becik kacingak. Sekadi tatujon agama
hindu Moksartam jagaditha yaca iti dharma
inggih punika nemu bagia sekala niskala kadasarin antuk dharma.
Inggih ida dane sareng sami sane wangiang titiang,
wantah kadi asapunika titiang presida matur ring rahinane mangkin. Mogi-mogi
wenten pikenoh ipun ring sajeroning kahuripan manawita wenten atur titiang sane
nenten manut ring arsa titiang nunas geng rena sinampura riantukan tan hana wong swasta analus, nenten wenten jadma sane patut.
Maka wasananing atur puputang titiang antuk ngaturang parama shanti. Om Shantih Shantih Shantih Om.
Belum ada tanggapan untuk "Contoh Pidarta Bahasa Bali_NGAJEGANG JAGAT BALI MALARAPAN ANTUK TRI HITA KARANA"
Post a Comment